Từ nguyên

• Lô-cut là thuật ngữ dịch theo cách phiên âm Việt hóa từ tiếng Anh locus (phát âm tiếng Việt: lâu-kơt hoặc lô-cut,[3] phát âm Quốc tế: /ˈlōkəs/ hoặc /loh-kuh s/).[6]
• Từ locus vốn lấy từ tiếng Latinh cổ là stlocus dùng để chỉ một vị trí hay địa điểm trừu tượng hoặc cụ thể.[6][7] Theo nghĩa này thì có thể dịch locus sang tiếng Việt là "điểm".

Lược sử

• Trong lịch sử di truyền học, năm 1865-1866 Gregor Mendel đã tiên đoán sự tồn tại của gen mà ông gọi là "nhân tố di truyền". Sau khi các nhà khoa học khẳng định tiên đoán này, thì vấn đề nảy sinh là "Gen nằm ở đâu?". Nhờ các công trình của August Friedrich Leopold Weismann, Theodor Heinrich Boveri, Walter Stanborough Sutton và một số người khác mà người ta biết rằng gen nằm trên nhiễm sắc thể (xem trang gen liên kết và trang học thuyết di truyền nhiễm sắc thể).
• Ngay sau đó, vấn đề nảy sinh tiếp theo là "Gen nằm ở đâu trên nhiễm sắc thể?". Vấn đề này được giải quyết bằng khái niệm lô-cut: các gen phân bố dọc theo chiều dài của nhiễm sắc thể, mỗi gen chiếm một vị trí xác định gọi là lô-cut (hình 1, hình 2 và hình 3).
• Vì locus trong tiếng Anh còn có nhiều nghĩa khác nữa trong khoa học, như tập hợp các điểm trong toán học (tức quỹ tích)[8], locus trong y học (điểm chọc kim, vị trí nội soi),[9] nên trong di truyền học người ta dùng thuật ngữ genetic locus (lô-cut di truyền) để phân biệt với các nghĩa khác ở trên, được các nhà khoa học Việt Nam dịch là lô-cut gen, thường gọi ngắn gọn là lô-cut.[1][3]
• Học thuyết di truyền nhiễm sắc thể (chromosome theory of inheritance) bắt đầu được công nhận vào khoảng năm 1910, rồi được hoàn thiện nhờ Thomas Hunt Morgan vào năm 1915,[10][11] nên có thể cho rằng thuật ngữ này xuất hiện và chính thức được giới khoa học công nhận trong khoảng năm 1910 -1915.

Ngày nay, thuật ngữ này vẫn có ý nghĩa cơ bản như trên. Nhưng do sự phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng của di truyền học phân tử, mà thuật ngữ có bổ sung ít nhiều nội dung mới.

1. Lô-cut không những là vị trí của gen mang mã di truyền, mà còn là một vùng ADN có chức năng đánh dấu di truyền (genetic marker).[12]
2. Lô-cut có thể là một đoạn ADN dài từ vài cặp bazơ cho đến hàng triệu bazơ (megabase) có chức năng di truyền nhất định, nghĩa là có thể là gen không mã hoá.[13]